ความสำคัญ
ประเพณีการทำบุญตานก๋วยสลากหรือกิ๋นสลากของชาวเหนือนับเป็นประเพณีทำบุญกลางบ้านที่ยิ่งใหญ่ และสำคัญยังเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นมาจนทุกวันนี้ เป็นประเพณีที่ดีงามควรที่จะได้ช่วยรักษาและอนุรักษ์ไว้ เป็นประเพณีที่มีคติธรรมมาจากศาสนาพุทธที่มีแก่นสารที่สำคัญ คือ เป็นการสั่งสอนใจคนให้รู้จักบาปบุญคุณโทษ สอนให้สร้างความดีในชาตินี้เพื่อผลบุญในชาติหน้า สอนให้ลูกหลานมีความกตัญญูกตเวทีต่อพ่อแม่ปู่ย่าตายายผู้ล่วงลับไปแล้วด้วยการตานก๋วยสลาก และสามารถอุทิศผลานิสงส์นี้ไปเป็นเนื้อนาบุญแก่ผู้ตานก๋วยสลากเองเมื่อถึงแก่กรรมแล้วพิธีกรรม
ก่อนวันพิธี ๑ วันเรียกว่า วันดาสลาก ผู้หญิงจะจัดเตรียมสิ่งของปัจจัยเครื่องไทยทานเพื่อบรรจุในก๋วย(ตะกร้าไม้ไผ่) ซึ่งผู้ชายสานเตรียมไว้แล้วด้านหน้าก๋วยสลากจะมี"เส้นสลาก" หรือข้อความจารึกชื่อผู้ถวายพร้อมระบุด้วยว่า เพื่ออะไร สำหรับผู้ใดในวันทานสลาก พระภิกษุตามวัดต่างๆจะได้รับนิมนต์ให้มาร่วมรับการถวายทาน ชาวบ้านที่เป็นศรัทธาวัดก็จะนำก๋วยสลากด้วย กรรมการวัดมีหน้าที่จัดเตรียมสลากอีกชุดหนึ่งเท่ากับจำนวนก๋วยสลากที่ชาวบ้านจะถวาย เมื่อถึงเวลาก็นิมนต์พระสงฆ์ที่มาร่วมพิธีทุกรูปจับสลากได้เบอร์ใดก็จะออกเดินค้นหาต้นสลากที่วางไว้ เมื่อพบแล้วชาวบ้านก็จะถวายทานต้นสลาก หรือบางทีพระสงฆ์ก็อาจอ่านชื่อศรัทธาตามเส้นสลากเพื่อเรียกให้ศรัทธานำเอาก๋วยสลากไปถวาย พระสงฆ์จะให้พรเป็นอันเสร็จพิธี
สาระสำคัญ
ทางคติธรรม การตานก๋วยสลาก จะสอนใจพระสงฆ์และสามเณรมิให้ยึดติดในลาภสักการะ รู้จักการตัดกิเลส และหลักการทำบุญตานก๋วยสลากนั้นเป็นวิธีการปฏิบัติธรรมอย่างหนึ่งคือการบริจาคด้วยความบริสุทธิ์ใจ รู้จักเสียสละเพื่อส่วนรวม ไม่เห็นแก่ตัว ไม่ยึดมั่นถือมั่นในลาภ ยศ สุข สรรเสริญ นอกจากนี้ยังแสดงถึงพลังความสามัคคีของชาวบ้านที่ร่วมมือร่วมใจกันทำบุญกุศลโดยพร้อมหน้ากัน
