วิธีการเล่น
อุปกรณ์การเล่น
กรวยใบตองใส่ดอกไม้ธูปเทียน และกระด้งจากบ้านหญิงหม้ายวิธีการเล่น
ผู้เล่นเป็นหญิงสาวเป็นส่วนมาก ผู้ชายเป็นส่วนน้อย เล่นในเวลากลางคืนที่มีไฟสลัว ไฟนี้อาจจุดด้วยกองฟืนให้สว่าง เอาผ้ามาผูกตาหญิงที่จะเข้าทรงผีนางด้ง มือถือกรวยประนมไว้ หญิงสองคนช่วยกันถือกระด้งคนละข้าง คนที่เหลือช่วยกันร้องเพลงเชิญผีนางด้งให้มาเข้าทรง คำร้องมีว่า "…นางด้งเอย เข้าป่าระหง เข้าดงไม้หมาก เข้าสากไม้แดง ตะแกรงร่อนข้าว ด้งน้อยฝัดข้าว อ่อนแยะอ่อนยาย ขนดินขนทรายให้แม่นางด้ง" ร้องวนกลับไปมาจนกระทั่งวิญญาณผีนางกระด้งมาเข้าร่างหญิงคนนั้น โดยสังเกตได้ว่ากระด้งแม่หม้ายที่หญิงสองคนช่วยกันถืออยู่จะเริ่มแกว่งไปมาได้เอง มือของร่างทรงเริ่มไหวสั่นไปมา เพื่อนก็จะแก้ผ้าที่ผูกตาออกให้หญิงนั้น หญิงนั้นก็จะลุกขึ้นฟ้อนรำสวยงามมาก ทั้งที่อาจรำไม่เป็นมาก่อน เมื่อรำไปพอสมควรก็จะชวนให้นั่งลง ลูกวงก็จะชวนผีนางด้งคุยกัน ส่วนมากก็จะถามเรื่องเนื้อคู่ ให้ผีนางด้งบอกให้ว่าเนื้อคู่ตนเป็นใคร ผีนางด้งในร่างทรงก็มักจะบอกได้ถูกต้อง เพราะร่างทรงอาจสังเกตก่อนแล้วว่าชายใดชอบคุยกับหญิงใดบ่อยเป็นพิเศษ หรือชายหญิงคู่ใดไม่เคยสนใจกันมาก่อน หากถูกผีนางด้งบอกว่าเป็นเนื้อคู่กัน ก็จะเริ่มสนใจกันและกันมากขึ้น นานพอสมควรก็จะให้หญิงนั้นออกจากผี หญิงเพื่อนร่วมวงก็จะตบหลังร่างทรงเบา ๆหรือร้องหรือเป่าที่หูร่างทรง ผีนางด้งก็จะออกจากร่างหญิงนั้น หญิงนั้นก็จะมีอาการปกติเช่นเดิม และมักบอกว่าตนไม่รู้ว่าเมื่อกี้เป็นอะไรไป หรือพูดทำอะไรก็ไม่รู้ทั้งสิ้นโอกาสหรือเวลาที่เล่น
การเล่นผีนางด้งนิยมเล่นในเทศกาลสงกรานต์ ซึ่งเป็นช่วงที่ว่างจากการทำการเกษตรคุณค่า/สาระ/แนวคิด
การเล่นเข้าผีนางด้งแสดงถึงความผูกพันระหว่างคนเป็นกับคนที่ตายไปแล้ว เป็นความเชื่อเรื่องผีที่ฝังลึกอยู่ในจิตใจ แม้ในยามที่ต้องการเล่นสนุกก็ยังเชิญผีให้มามีส่วนร่วมเล่นกันด้วย สร้างความสัมพันธ์ระหว่างหนุ่มสาวอีกด้วย และการฟ้อนรำที่สวยงามแสดงถึงคุณค่าของนาฏกรรมพื้นบ้านที่สืบต่อกันมา
